Mae hawlfraint yn hawl eiddo deallusol sy'n bodoli'n awtomatig cyn gynted ag y caiff gwaith ei greu (h.y. nid oes angen i chi wneud cais am hawlfraint). Mae cyfraith hawlfraint wedi'i chynllunio i ddiogelu hawliau awduron, artistiaid, cerddorion, ffotograffwyr, cyhoeddwyr a chrewyr eraill.
Mae’n bosibl y bydd angen i unigolion sydd am atgynhyrchu gwaith gwreiddiol eraill ofyn am ganiatâd i wneud hynny.
Mae Deddf Hawlfraint, Dyluniadau a Phatentau, 1988 (CPDA) yn diffinio'r hyn y gallwn ac na allwn ei wneud. Hanfod y ddeddf yw gwarchod buddiannau masnachol.
Mae’r mathau canlynol o ddeunydd wedi’u diogelu gan hawlfraint:
Mae’r gweithgareddau canlynol wedi’u cyfyngu dan hawlfraint: :
Nid yw cyfraith hawlfraint yn diogelu syniadau ar gyfer gwaith, dyma lle mae'n aml yn cael ei ddrysu â meysydd eraill o eiddo deallusol. I ddeall y gwahanol fathau o eiddo deallusol, a'r hyn y maent yn ei gwmpasu, gweler gwefan y Swyddfa Eiddo Deallusol am ragor o fanylion.
Perchennog hawlfraint fel arfer yw’r person a greodd y deunydd ond mae eithriadau:
Mae hawlfraint yn berthnasol i wahanol fathau o waith am gyfnodau amrywiol o amser:
|
Gwaith llenyddol, dramatig, cerddorol neu artistig |
70 mlynedd ar ôl marwolaeth yr awdur |
|
Ffilmiau |
70 mlynedd ar ôl marwolaeth y cyfarwyddwr, awdur sgript a chyfansoddwr |
|
Recordiadau sain a cherddoriaeth |
70 mlynedd ar ôl iddo gael ei gyhoeddi gyntaf |
|
Darllediadau |
50 mlynedd o'i ddarlledu gyntaf |
|
Cynllun argraffiadau cyhoeddedig o weithiau ysgrifenedig, dramatig neu gerddorol |
25 mlynedd o'i gyhoeddi gyntaf |
Mae'r cyfnod amser yn rhedeg o ddiwedd y flwyddyn galendr y bu farw'r awdur(on) neu o'r adeg y gwnaed y darllediad neu'r recordiad sain. Pan ddaw'r hawlfraint i ben, mae'r gwaith yn dod i mewn i'r parth cyhoeddus, sy'n golygu y gall unrhyw un ei ddefnyddio a'i ailddefnyddio am ddim heb yr angen i gael caniatâd perchennog yr hawlfraint.
Gallwch gopïo at ddibenion addysgol gan ddefnyddio’r ‘eithriadau delio teg’, mae’r terfynau ar gyfer delio teg yn cael eu derbyn yn gyffredinol fel a ganlyn:
Nid yw copi yn "deg" oni bai mai "ydy" yw'r ateb i bob un o'r tri chwestiwn isod.
Mae'n hanfodol cydnabod ffynhonnell unrhyw ddeunydd a gopïwyd yn y modd hwn lle bynnag y bo modd.
Mae deddfwriaeth y DU yn darparu eithriadau penodol sy'n caniatáu i gopïau gael eu gwneud mewn fformat hygyrch at ddefnydd person anabl, heb dorri hawlfraint. :
Mae hyn yn caniatáu i sefydliadau addysgol, fel Met Caerdydd, sicrhau bod copïau fformat hygyrch o waith gwarchodedig ar gael, eu dosbarthu a rhoi benthyg ar ran pobl anabl. Mae'r trwyddedau eithriad yn gweithredu fel:
Mae canllawiau pellach ar gael ar wefan y Swyddfa Eiddo Deallusol:
Mae trwyddedau sydd gan Met Caerdydd ar hyn o bryd yn cynnwys y canlynol:
|
Mae'r drwydded AU Llungopïo a Sganio yn caniatáu i SAU wneud sawl llungopïau a sganio detholiadau o lyfrau printiedig, cyfnodolion a chylchgronau. |
|
|
Mae'r drwydded yn caniatáu copïo gweithiau artistig ar sleidiau a thryloywder |
|
|
Mae'r drwydded yn caniatáu recordio darllediadau radio a theledu |
|
|
Mae’r drwydded yn caniatáu sgrinio ffilmiau i gynulleidfa ar sail pob dangosiad. |
|
|
Mae’r drwydded yn caniatáu llungopïo erthyglau o amrywiaeth o bapurau newydd cenedlaethol a rhanbarthol. |
|
|
Mae'r drwydded gan PPL PRS yn caniatáu i gerddoriaeth gael ei chwarae'n gyfreithlon i weithwyr neu gwsmeriaid trwy'r radio, teledu, dyfeisiau digidol eraill a pherfformiadau byw. |
Mae Met Caerdydd yn dal trwyddedau ar gyfer ein holl gronfeydd data a chyfnodolion electronig.
Yn y mwyafrif o achosion trefnir bod yr adnoddau hyn ar gael i staff a myfyrwyr Met Caerdydd o dan delerau llym at ddibenion preifat chwilio ac astudio. Mae'n bwysig eich bod yn cadw at y telerau ac amodau penodol ar gyfer pob adnodd gan fod camddefnydd yn peryglu mynediad electronig i'r brifysgol gyfan. Yn benodol:
Atgoffir staff a myfyrwyr o'r amodau defnyddio TG y maent wedi'u derbyn.
Anogir staff hefyd i edrych ar y Polisi Defnydd Derbyniol TG am ragor o wybodaeth.
Ar gyfer unrhyw ymholiadau hawlfraint penodol ychwanegol ynghylch e-adnoddau, cysylltwch â electronicservices@cardiffmet.ac.uk
Os ydych am ddefnyddio deunydd o'r Rhyngrwyd dylech fod yn ymwybodol, er bod rhywfaint o gynnwys ar y we yn cael ei gynnig yn rhad ac am ddim i chi ei gopïo, nid yw'r rhan fwyaf ohono. Bydd gan bob gwefan ei hysbysiad hawlfraint ei hun lle gallwch wirio'r cyfyngiadau ar ddefnyddio ei chynnwys.
Mae modd mynd o gwmpas y mater o hawlfraint ar wefannau trwy daflunio tudalennau neu chwarae sain o wefannau yn fyw yn ystod darlith neu seminar. Gelwir hyn yn "gysylltu byw". Nid yw cyswllt byw â gwefan yn cael ei ystyried yn gopïo ac nid ydych yn torri cyfraith hawlfraint trwy ddangos tudalennau gwe fel hyn.
Defnyddiwch yr URL i wneud hyn - gallwch hefyd ddarparu dolen i dudalen we (yn hytrach na chopïo ei chynnwys) i fodiwl Moodle neu restr ddarllen Leganto heb dorri cyfraith hawlfraint.
Yn yr un modd, os ydych chi'n mewblannu fideo YouTube neu fap Google mewn blog, rydych chi'n dod â ffynhonnell wreiddiol y cynnwys hwnnw i'ch gwefan yn hytrach na chreu copi arall ohono ac felly eto nid yw hyn yn mynd yn groes i hawlfraint.
Beth i'w wneud os yw cyfyngiadau hawlfraint yn eich atal rhag copïo a defnyddio cynnwys gwe yn y ffordd yr oeddech yn dymuno:
Am arweiniad pellach ar unrhyw beth yn ymwneud â hawlfraint, cysylltwch â centralservices@cardiffmet.ac.uk
