Gwybyddiaeth

Mae gwybyddiaeth yn ddamcaniaeth ddysgu sy'n pwysleisio pwysigrwydd prosesau meddyliol mewn dysgu ac mae'n seiliedig ar y rhagdybiaeth bod dysgwyr yn mynd ati i adeiladu eu gwybodaeth eu hunain trwy brosesu gwybodaeth a gwneud cysylltiadau rhwng gwybodaeth newydd a'r hyn maen nhw'n ei wybod yn barod. Fel y gwelwch, mae gan wybyddiaeth ac adeileddiaeth nifer o seiliau sylfaenol o ran natur y broses ddysgu yn gyffredin ac felly maent yn rhannu dulliau tebyg o hwyluso dysgu pan gânt eu defnyddio yn ymarferol.

Mae gwybyddwyr yn canolbwyntio ar nifer o wahanol brosesau gwybyddol sy'n cyfrannu at y broses ddysgu, gan gynnwys:

• Sylw: Y gallu i ganolbwyntio ar wybodaeth berthnasol ac anwybyddu gwrthdyniadau.
• Y Cof: Y gallu i storio ac adalw gwybodaeth.
• Meddwl: Y gallu i brosesu gwybodaeth a gwneud penderfyniadau.
• Datrys problemau: Y gallu i adnabod a goresgyn rhwystrau.
• Creadigrwydd: Y gallu i gynhyrchu syniadau ac atebion newydd.
• Ymgysylltu gweithredol: Mae dysgu ar ei fwyaf effeithiol pan fydd dysgwyr yn cymryd rhan weithredol yn y broses ddysgu.
• Ysgogiad: Mae angen darparu cyfleoedd i ddysgwyr ymarfer sgiliau a gwybodaeth newydd.

Mae dulliau gwybyddiaeth a ddefnyddir i hwyluso dysgu gwybyddol yn cynnwys:

• Rhoi fframwaith i ddysgwyr ddeall gwybodaeth newydd ymlaen llaw, er enghraifft amserlen modiwl o'r pynciau i'w cwmpasu sydd hefyd yn gweithredu felmap gwybodaeth sy'n strwythuro gwybodaeth newydd.
• Darparu cyfleoedd i ddysgwyr ryngweithio â'r deunydd.
• Annog dysgwyr i fyfyrio ar eu dysgu.
• Rhoi adborth ar gynnydd dysgwyr.

Goblygiadau allweddol theori dysgu gwybyddol:

• Mae dysgwyr yn dod â'u gwybodaeth a'u profiadau blaenorol eu hunain i'r broses ddysgu.
• Mae prosesau meddyliol megis sylw, y cof, meddwl, datrys problemau, a chreadigrwydd yn bwysig ar gyfer dysgu.
• Mae dysgu ar ei fwyaf effeithiol pan fydd dysgwyr yn cymryd rhan weithredol yn y broses ddysgu.
• Mae angen darparu cyfleoedd i ddysgwyr ymarfer sgiliau a gwybodaeth newydd.
• Mae theori dysgu gwybyddol yn arf gwerthfawr i addysgwyr oedolion.Trwy ddeall sut mae dysgwyr yn dysgu, gall addysgwyr oedolion greu profiadau dysgu sy'n effeithiol ac yn ddiddorol.